Wat is euthanasie en hoe werkt het?

In het Albert Schweitzer ziekenhuis staat de patiënt centraal. Daarbij hoort ook het zorgvuldig omgaan met palliatieve zorg. Palliatieve zorg is zorg die niet is gericht op genezing maar op het verlichten of voorkomen van pijn en ondraaglijk lijden. Daarbij worden angst en onzekerheid over de toekomst bespreekbaar gemaakt. Een zorgvuldig uitgevoerde stervensbegeleiding hoort daarbij.

Euthanasie kan een onderdeel zijn van deze palliatieve zorg. Er is dan wel sprake van een ongeneeslijke ziekte. Dit kan gepaard gaan met uitzichtloos en ondraaglijk lijden. Bovendien kan op medische gronden worden aangenomen dat verergering van de ziekte tot een mensonwaardige situatie zou kunnen leiden.

Euthanasie is dus bespreekbaar en uitvoerbaar in het Albert Schweitzer ziekenhuis. Hulpverleners in het Albert Schweitzer ziekenhuis zijn (ongeacht de reden) niet verplicht om mee te werken aan de uitvoering van euthanasie. Wel moeten zij de patiënt doorverwijzen naar andere hulpverleners.
 

In het Albert Schweitzer ziekenhuis werken twee euthanasieconsulenten. De euthanasieconsulent wordt ingeschakeld op het moment dat de patiënt de vraag om euthanasie bij de arts heeft neergelegd. De euthanasieconsulent begeleidt vervolgens het gehele proces van vraag, besluitvorming, uitvoering en nazorg. Dit alles gebeurt steeds in overleg met de patiënt, diens familie, de arts en de verpleegkundige. De euthanasieconsulent informeert alle betrokkenen en brengt hen met elkaar in gesprek. De consulent is ook aanspreekpunt in de gehele procedure.
 

Euthanasie is in 2002 in Nederland als medische uitzondering vastgelegd in de ‘Wet toetsing levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding’. Kort samengevat houdt dat in dat een arts die het leven van een patiënt beëindigt, niet strafbaar is en niet wordt vervolgd, wanneer hij gehandeld heeft volgens de zorgvuldigheidseisen. Ook moet hij via de forensische arts zijn medewerking aan euthanasie melden aan de regionale toetsingscommissie. Deze commissie toetst het handelen van de arts op zorgvuldigheid.

De in de Wet vastgelegde zorgvuldigheidseisen houden in dat de arts:

• De overtuiging heeft gekregen dat er sprake was van een vrijwillig en weloverwogen verzoek van de patiënt;
• De overtuiging heeft gekregen dat er sprake was van een uitzichtloos en ondraaglijk lijden van de patiënt;
• De patiënt heeft voorgelicht over de situatie waarin deze zich bevond en over diens vooruitzichten;
• Met de patiënt tot de overtuiging is gekomen dat er voor de situatie waarin deze patiënt zich bevond geen redelijke andere oplossing was;
• Ten minste één andere, onafhankelijke arts heeft geraadpleegd, die de patiënt heeft gezien en schriftelijk zijn oordeel heeft gegeven over de zorgvuldigheidseisen.

Het verzoek om euthanasie moet schriftelijk worden gedaan. Vroeger noemden we dit een euthanasieverklaring, maar tegenwoordig spreken we liever van een euthanasieverzoek. Deze keuze is gemaakt, omdat het woord 'verklaring' misverstanden gaf. Zo gaan betrokkenen er soms vanuit dat aan dit ondertekende papier rechten kunnen worden ontleend. Men denkt dan de garantie te hebben dat euthanasie wordt uitgevoerd zodra de wens actueel wordt. Dit is uitdrukkelijk niet het geval. Het schriftelijk euthanasieverzoek dient alleen om voor derden toetsbaar te maken dat het verzoek daadwerkelijk is gedaan.

Het is ook niet vanzelfsprekend dat een verzoek om euthanasie wordt gehonoreerd. Het is geen gebruikelijk medisch handelen. Een toezegging van de eigen arts om onder bepaalde omstandigheden euthanasie te verrichten, is een bijzondere en persoonlijke overeenkomst. De zorgvuldigheid waarmee de procedure van aanvraag tot uitvoering wordt gevolgd, vraagt tijd, rust en aandacht.